گفت وگو ویژه نامه شهر و شورا-شرق با سیدحسن رسولی، خزانه‌دار شورای شهر تهران:
سلامت مالی و محاسباتی ارتقاء یافته است
ســه ســال و نیم پیش زمانی که نمایندگان مردم در دوره پنجم مدیریت شهری به شورای شهر تهران راه یافتند، چند شعار اساسی داشتند که یکی از آن‌ها تلاش برای حذف فساد و تأکید بر گفتمان شفافیت مالی بود. در این سال‌ها برای تحقق این وعده چندین مصوبه تصویب شد و شهرداری تهران ملزم به اجرای آن‌ها شد. نمایندگان مردم با مسئولان شهرداری جلسات متعدد برگزار و به‌منظور نظارت بر بخش‌های مختلف شهرداری به بازدید و سرکشی از واحدهای اجرایی اقدام کردند. اکنون‌که حدود ۸ ماه تا پایان دوره پنجم مدیریت شهری باقی‌مانده است، در گفت‌وگو با سید حسن رسولی، خزانه‌دار شورا و عضو هیئت‌رئیسه و نایب‌رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه به بررسی پیشرفت‌های شهرداری تهران در حوزه‌های یادشده می‌پردازیم.
در این دوره از مدیریت شــهری برای چابک سازی شهرداری چه اقداماتی انجام‌شده است؟
همواره یکی از مهم‌ترین مشکلات عمومی شهرداری تهران تراکم بیش‌ازحد نیرو بوده اســت. متأســفانه در هر دوره مدیریتی با تأکید بر رویکردهــای کوتاه‌مدت و در برخی موارد جناحی و سیاســی اقدام به جذب نیروی انســانی شده اســت؛ این در حالی اســت که در این‌گونه اقدامات توجه چندانی به نیاز کمی و کیفی شهرداری مبذول نشده است و جذب و به‌کارگیری نیروها متناســب با این نیازها صورت نگرفته است؛ به‌گونه‌ای که امروز بیش از نیمی از کارکنان شهرداری تهران تناسبی با احتیاجات واقعی ساختار ندارند. خوشبختانه در دوره پنجم نه‌تنها نســبت به ادوار گذشته در حوزه نیروی انســانی افزایشی نداشــتیم بلکه حدود ۶ هزار نفر نیز به صورت داوطلبانه و انگیزشــی از شــهرداری منفصل شدند. همچنین به میزان ۵۰درصد از این تعداد، جذب صورت گرفته و این اقدام با برگزاری آزمون‌های کامل شفاف و عادلانه و انتخاب از بین فارغ‌التحصیلان نخبه دانشگاهی انجام‌شده است.
باتوجه به اینکه یکی از وعده‌های شــورای پنجــم ایجاد اتاق شیشه‌ای بوده است و این ایده شامل شفافیت در درآمدها و هزینه‌ها می‌شود، در این دوره چه اقداماتی برای تحقق شفافیت در درآمدها و هزینه‌ها انجام شد؟
ماده ۷۰ قانون شــهرداری مقرر می‌دارد خزانه‌دار شورا هرماه از یک‌سو گزارش دقیق میزان درآمد ماهیانه را با مأخذ بودجه یک دوازدهم سالیانه و از سوی دیگر میزان هزینه‌های صورت گرفته در بخش عمرانی و تملک دارایی‌ها را در بخش خدمات شهری و نگهداشت شهر، حوزه حمل‌ونقل عمومی، فضای ســبز، مدیریت پســماند و نیــز هزینه‌های کارکنانی به صورت دقیق و مقایسه‌ای و علنی اعلام کند تا شهروندان عزیز به‌عنوان صاحبان شــهر در جریان دخل‌وخرج شــهرداری، نحوه مدیریت تخصیــص منابع و نیز چگونگی برقراری تعــادل بین منابع و مصارف قرار گیرند. این وظیفه در دوره‌های پیشــین مغفول بوده و در این دوره مرتباً به صورت علنی انجام‌شده است. از سوی دیگر همه گزارش‌های ماهیانه در وب‌سایت شفاف مدیریت شهری بارگذاری شده است تا هم کارشناسان و پژوهشگران حوزه مدیریت شهری و هم شهروندان عزیز و موکلین ما به‌آسانی به این اعداد و ارقام دسترســی داشته باشند. این اعلام عملکرد ماهیانه درآمد و هزینه علاوه بر اطلاع‌رسانی به شهروندان در خصوص کیفیت مدیریت مالی در شهرداری، هشداری به مدیران شهرداری در بخش‌های مختلف است تا برنامه‌هایشان را به نحو دقیق و با تأکید بر صرفه‌جویی بیشتر و شناسایی بهتر منابع درآمدی پایدار تنظیم کنند.
مدیریت شهری در این دوره برای افزایش درآمدهای پایدار شهر چه اقداماتی انجام داد و تا چه حد موفق بود؟
در شهریور ســال ۹۶ که شورای پنجم مشــغول به کار شد، کمتر از ۱۹درصد از درآمدهای سالیانه شهرداری در زمره درآمدهای پایدار بود. این در حالی است که در سال‌های اخیر علی‌رغم رکود شدید اقتصادی، کاهش درآمدها و اخیراً عوارض ناشــی از ویروس کرونا به‌طور متوسط بین ۳۲ تا ۳۵درصد درآمدهای کسب‌شده در شهرداری تهران از جنس درآمدهــای پایدار اســت. ضمن اینکه هم در شــهرداری و هم شــورا اقداماتی در حال انجام اســت که احتمالاً ظرف یکی دو ماه آینده پاسخ دهد. من پیش‌بینی می‌کنم سهم درآمدهای پایدار در ماه‌های پایانی این دوره به ۵۰درصد نزدیک شود.
با توجه به اینکه شورای شهر تهران وظیفه نظارت بر مسائل مالی شهرداری تهران را بر عهده دارد، شورای پنجم درزمینهٔ نظارت مالی و حذف فســاد از این نهاد عمومی از چه راهبردهایی استفاده کرده است؟
نکته دیگری که در همین زمینه قابل‌بیان است، نظارت بیشتر مالی و محاسباتی شورای شهر بر وضعیت مالی و محاسباتی شهرداری است. بر اساس بند ۳۰ و بند ۸ ماده ۸۰ قانون شوراها نظارت عالیه در عملکرد کلی شهرداری جزو اختیارات و وظایف شورای شهر است. به این منظور شــورای شــهر قانونا اجازه دارد برای کنترل عملیات و رویدادهای مالی و محاسباتی شهرداری از دو ابزار ذی‌حسابی و انتخاب حسابرســان رســمی اســتفاده کند و نتایج اقدامات کنترلی خود را هم در گزارش‌های ذی‌حسابان و عوامل ذی‌حسابی و هم در قالب گزارش‌های بودجه به صورت علنی و عمومی اعلام کند. در این دوره هم نظام‌نامه‌ای برای نحوه انتخاب ذی‌حسابان به تصویب شورای شهر رسید و هم در مورد نحوه انتخاب حسابرسان رسمی تنظیم مقررات صورت گرفت؛ به‌گونه‌ای که امروز همه اســناد، چک‌ها و اوراق بهاداری که در ســطوح مختلف شهرداری به امضای مقامات مسئول و تشخیص‌دهنده می‌رسد، امضــای کنترلی و نظارتی ذی‌حسابان و عوامل ذی‌حسابی منتخب شــورای شــهر را نیز به همراه دارد. در حوزه حسابرســی نیز بر اساس نظام‌نامه مصوب شورا حسابرسانی را برای رسیدگی به صورت‌های مالی شــهرداری و سازمان‌ها و شرکت‌ها انتخاب کرده و می‌کنیم که اولاً رتبه یک از طرف جامعه حسابداران رسمی کشور داشته باشند و دوما از حیث توانایی و اعتبار فنی و تخصصی مورد تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گیرند. در این دوره از شــورای شــهر تهران، با این دو روش در عمل به وظیفه‌ای که بر عهده داشتیم، مبنی بر شفاف‌سازی، برقراری نظم و انضباط مالی و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی عمل کردیم. درنتیجه چنانچه به صورت علمی و پژوهشــی بررسی مقایسه‌ای صورت گیرد تا مشــخص شود ظرف چهار ســال ماقبل از این دوره تخلفات و سوءاستفاده‌های مالی به چه میزان و در چه ســطوحی صورت گرفته اســت و طی دوره پنجم که با شــعار شورا و شــهرداری شیشه‌ای و با راهبرد شــفافیت کار خود را آغاز کرد، چقدر تخلف وجود داشته است، نتیجه‌گیری این خواهد بود که وضعیت سلامت مالی و محاسباتی در این دوره از شورای شهر و شهرداری تهران نسبت به ادوار گذشته از بهسازی و پیشرفت قابل‌توجهی برخوردار است. نکته قابل‌طرح دیگر برقراری انضباط مالی، مدیریتی و محاســباتی در خود شورای شهر تهران و اهتمام به سالم بودن محیط شوراست که در مقایســه با ادوار گذشته موفقیت‌آمیز بوده است؛ کما اینکه طی این سه ســال و چند ماه که از عمر شورای پنجم می‌گذرد، افکار عمومی و شهروندان عزیز تهرانی اخباری مبنی بر سوءاستفاده اعضای شورای شهر تهران از موقعیت خود دریافت نکرده‌اند. مورد دیگر در همین زمینه شناســایی اموال و دارایی‌های متعلق به شهرداری است که در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی غیر بوده است، پرونده بسیار بزرگی است که در آن‌هم پیشرفت‌های خوبی حاصل‌شده است. به‌طورکلی برداشــت من این اســت که شــورای پنجم در عمل به وعده‌ها و پیمانی که با مردم بســته است تا برای خارج کردن شهرداری و شــورای شــهر تهران از شــمار و اعداد دستگاه‌های مســتعد بروز سوءاستفاده‌ها و تخلفات مالی تلاش کند، تا حد زیادی موفق عمل کرده است. از دیدگاه من امروز دستگاه‌های نظارتی به شورای پنجم از جهت ضریب سلامت مالی، اداری و محاسباتی نسبت به دوازده سال قبل از آن نگاه متفاوتی دارند.
مدیریت شهری این دوره در پرداخت بدهی‌های شهرداری تا چه حد موفق بوده است؟
طی دوره مدیریت شــهری ســابق، رویکرد شــهردار اســبق تهران بدهکار کردن شهرداری به اشخاص حقیقی و حقوقی و بانک‌ها بوده و برای اجرای پروژه‌های بزرگ حجمی و عمرانی شهری از این محل تأمین منابع صورت می‌گرفته است. البتــه به عقیــده من اصــل این اقدام بــه صورت نســبی راهبرد غلطی نبوده اســت اما به‌هرحال برای شهرداران و شوراهای بعدی بدهی‌های هنگفتی به‌جا گذاشــته اســت؛ به‌گونه‌ای که فقط سود تسهیلات بانکی دریافتی، ســالیانه به طور متوســط بین ۵ تا ۶ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی قریب به ۲۰درصد از کل بودجه شهرداری بدون پرداخت اصل تســهیلات. این برای مدیریت شهری یک تنگنای اساســی و محدودیتی بسیار جدی بوده، هســت و خواهد بود. شورا و شــهرداری تهران تلاش داشته اســت علی‌رغم کاهش ۴۰درصدی تأمین درآمدهای شهرداری نســبت به بودجه مصوب که براثر رکود اقتصــادی حاکــم و ویروس کرونا اتفاق افتاده اســت، بــا طلبکاران شــهرداری به‌گونه‌ای متعهدانه رفتار کند و تا حدی که میســر است، به‌خصوص به طلبکاران جزء و پیمانکاران پرداخت‌ها را انجام دهد. همچنین رویکرد مدیریت شــهری در ارتباط با پرداخت بدهی بانک‌ها چــه به صورت نقدی و چه در قالب تهاتر به‌گونه‌ای بوده اســت که خوشــبختانه اکنون نام شهرداری از لیست ســیاه بسیاری از بانک‌ها خارج‌شده اســت. اما باوجوداین، این ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان بدهی کماکان یکی از مشکلات حوزه مدیریت شهری است. بااینکه در این سال‌ها، سالانه حدود ۶ هزار میلیارد تومان ســود تسهیلات بانکی پرداخت‌شده است، اصل این بدهی انباشته همچنان به قوت خود باقی اســت و یکی از مهم‌ترین موانع فراروی مدیریت شهری در این دوره و دوره‌های بعد خواهد بود. برای تســویه اصل بدهی نیز به‌طور نســبی اقداماتی صورت گرفته است اما به دلیل کاهش درآمدی که داشتیم در این زمینه توفیق آن‌چنانی نداشته‌ایم.
